Alfa centauri

Alpha Centauri sisteminde iki yıldız birbirleri etrafında dönmektedirler: Alpha Centauri-A ve Alpha Centauri-B.

Bilinen güneşe en yakın yıldız Proxima Centauri‘dir (Yakın-Erboğa). Rigel Kent olarak da bilinir. Bizden uzaklığı 3.395 ışık yılı kadardır. Yani saniyede yaklaşık 300.000 km hızla 3.4 yılda alacağımız yol kadar bir mesafe. Çıplak gözle görülmesi mümkündür, ancak tek yıldız olarak algılanır.

Alpha Centauri sisteminde iki yıldız birbirleri etrafında dönmektedirler: Alpha Centauri-A ve Alpha Centauri-B. Bir de bunların uzağında merkez eksen çevresinde dönmekte olan Proksima Centauri (Proksima: yakın. Yani bize daha yakın olan anlamında) olarak adlandırılan bir kırmızı cüce (Al cüce) vardır.

Ama bu makalenin konusu dışında kalacaktır.

Bu iki yıldız arasındaki mesafe güneşle Uranüs-Neptün arası kadardır. Ama Alfa centauri -B nin alfa Centauri –A’nın etrafındaki yörüngesi (Orbit) bir daire şeklinde değildir. Durum biraz daha karışıktır.

Orbiti elips çeklindedir. Yani biraz yandan bastırılmış yassı bir daire gibi. Elipslerin bir Asal Ekseni, yani uzun ekseni (en uzun çap) ile bir de Yedek Ekseni, yani kısa ekseni (En kısa çap) vardır. Bu ikisinin kesiştiği nokta elipsin merkezidir. Bir elipste iki tane odak noktası vardır. Bu odak noktaları ana eksen üzerinde ve merkez noktanın her iki tarafında ve eşit uzaklıkta bulunurlar. Bir elips ne kadar yassı ise, odaklar da merkezden o kadar uzak ve elipsin uç kısımlarına yakındır. Bir odaktan elipsin her hangi bir noktasına ve oradan da diğer odağa çekilecek çizginin uzunluğu ana eksenin uzunluğuna eşittir.

Bir cisim başka bir cismin etrafında elips bir yörünge üzerinde hareket ediyorsa, merkezdeki yıldız odakların birinde olur ve orbitin bir ucuna daha yakın, diğerine daha uzak olur. Cismin yıldıza en yakın olduğu noktaya Periastron (Peri: grekçe yakın, Aster: grekçe:Yıldız), en uzak olduğu noktaya da Apastron denir.

Çift yıldızlarda, her iki yıldızın arasında bir yerde bulunan “Ağırlık Merkezi “ denen bir nokta etrafında, ama her zaman bu merkezin karşı tarafında kalarak bir orbit çizer her iki yıldız da.

Yani her iki yıldız da aynı biçimde elips şeklinde bir orbit çizerler ama büyük olan yıldız küçük olan orbitte bulunur. Aradaki büyüklük farkı yüksekse, sözgelimi dünya ile güneşi düşünelim sadece, güneşin pratik olarak merkezde duruyor gibi olacak kadar küçücük bir orbit çizerken, dünyanın aynı ağırlık merkezi - bize göre güneş merkezdeymiş gibi görünse de - etrafında genişçe bir elips çizdiğini gözlemleriz.

Yani pratikte büyük olan cismi merkezde kabul ederek çevresinde dönen gezegenin orbitini hesaplayabiliriz.

Bir elipsin yassılık/basıklık derecesini eksentisite (Ex-centritus; Tycho Brahe nin Grekçeden oluşturduğu ve merkez dışında anlamına gelmektedir) olarak tanımlayalım. Bu 0 ile 1 arasında bir değerdir. 0 Olduğunda bir çmber ve 1 e yaklaştıkça puro formuna benzeyen bir basıklık söz konusudur.

Uzayda birbiri etrafında dönen iki cisim birbirinden ne kadar uzaksa, eksentritisitesi o kadar 1 e yakındır.

Gama Virginis in eksentrisitesi 0.88’dir söz gelimi. Yani merkezden odak noktasına kadar olan uzaklığın merkezden elipsin ucuna kadar olan uzaklığına oranı...

Umarım Astronomi ve elipsler konusundaki kısa sohbetimizden keyif almışsınızdır.