Park cezaları başka neler söyler.

Evli çifte vurup kaçan konsolos eşi çıktı

Beşiktaş Bebek'te bir ciple seyir halindeki motosiklete çarptıktan sonra olay yerinde durmayıp kaçan sürücünün İstanbul İsviçre Konsolosu Florian Köppel'in eşi Andrea Köppel olduğu ortaya çıktı

http://gundem.milliyet.com.tr/evli-cifte-vurup-kacan-konsolos-esi-cikti/gundem/gundemdetay/05.02.2013/1665015/default.htm

anbul Bebek'te bir ciple, seyir halindeki bir motorsiklete  çarptıktan sonra olay yerinde durmayıp kaçan sürücünün İstanbul İsviçre Konsolosu Florian Köppel'in eşi Andrea Köppel olduğunu öğrendik basından. Olayın şokuyla olay yerinden kaçtığı yönünde ifade verdiği öğrenilen Andrea Koppel'in göz altına alınmadan savcılığa çıkarılacağı da başka bir bilgiydi medyada yer alan. 34 JS 2612 plakalı motorsikletle Arnavutköy yönüne doğru giderken uğradığı kazada eşi Doğan Durmuş İnal ile birlikte yaralanan Filiz İnal'ın durumunun ağır olduğunu da öğrendik.

Diplomatlar ülkelerini temsil ederler. Ülkelerinin eğitilmiş, seçilmiş, bu temsil için layık görülmüş kişileridir diplomatlar ve davranışları ülkeleri hakkında da, ilkemize bakış açıları hakkında da fikir verir elbet.

“ Bana arabanı nereye park ettiğini göster, ben de sana ülkenin ne kadar yolsuzluk içinde olduğunu söyleyeyim”  diyerek özetleyebileceğimiz bir savı iki Amerikalı bilim insanı New York’taki diplomatların park yasaklarını çiğneme alışkanlıklarına bakarak yaptıkları yoğun bir istatistik çalışmasıyla ortaya koymuşlar.
Sözgelimi Almanlar park cezalarını Türk meslektaşlarına göre daha çok göz ardı etmişler.

Amerika da doğru park etmek önemlidir. “Burada park etmeyi aklınızın ucundan bile geçirmeyin -  Don't even THINK about parking here “ yazan, bizdeki “ Park etmek yasak, Park yapmayınız, Garajdır park yapılmaz “  yazan uyarılara benzer bazı uyarılar dışında genelde park işaretlerine pek rastlanmaz. Onun yerine kaldırım kenarlarında değişik renklerde çizgiler vardır. Durma yasağı kırmızıyla, beyaz kısa durmalar için, sarı yük indirme bindirme alanları gibi anlamlar içerir.

Amerika’ya ilk kez kısa bir gezi yapıyorsanız ve daha önce bu konuyu araştırmadıysanız, size söylenmediyse, sarı çizginin yanına ‘ Ne güzel, boş bir park yeri ’  diyerek arabanızı park etmişseniz, geri geldiğinizde arabanın sileceğinde bulduğunuz park cezasına şaşırabilirsiniz. Tabi bu arada arabanızı çektirmedilerse.

New York’ta görev yapan diplomatlar yıllarca diplomatik dokunulmazlıklarından dolayı park cezası ödemek zorunda değillerdi ve diplomat plakalarıyla metropolün ortasında park ücreti ödemeksizin bu ayrıcalıklarını bedava park etmek için kullanmışlar. Elbette her diplomat bu ayrıcalığı kötü kullanmamış ya da sık olarak kötü kullanmamıştır. Ancak trafik cezası yazan memurlar arasında. 
geri kalmış ya da adı yolsuzluklarla anılan ülkelerden gelen diplomatların bu ayrıcalığı kötü kullanarak park yasaklarını daha sık çiğnedikleri konusunda bir düşünce oluşmuş.

Birer yolsuzluk (corruption) uzmanı olan Columbia Business School’ dan Raymond Fisman ve California Üniversitesinden Edward Miguel istatistik verileri kullanarak tamamen matematiksel ve bilimsel olarak bu konuyu araştırmaya karar vermişler. (Ayrıca bu iki yazarın ‘Economic Gangsters’  adlı kitabını öneririm)

Verileri doğrudan New York belediyesinden istemişler. Belediyedekiler birilerinin bu konuyla ilgilendiğine oldukça sevinmişler ve severek yardımcı olmuşlar.

1997 Kasımından Ekim 2002 arasına değin yazılan 150,000 kadar park cezasını bilgisayara yüklemişler ve analiz etmişler. Bunların arasında ödenmemiş 18,000 milyon dolarlık park cezası bulunuyormuş. New York belediyesi için bile küçümsenmeyecek, önemsenmeyecek bir rakam değil.

Park cezaları istatistikçiler için cezanın kesildiği aracın plakası, hangi ülkenin diplomatına ait olduğu vs. gibi oldukça ayrıntılı ve değerli bilgiler de içeriyormuş. Bu verilere göre yüzde 43 ile en sık park cezası sarı çizgili yükleme alanlarına park edenlere yazılmış.

 ‘Kendisine verilen yetki ve ayrıcalıkları kişisel çıkarları için kullanmak’ olarak tanımlayacak olursak yolsuzluğu, park yasağını çiğnemekle yolsuzluk arasında ilişki kurmak zor olmasa gerektir. Araştırmacılar da diplomatların araçlarını park etme davranışlarının ülkelerindeki yolsuzluklarla ilgili ipuçları verebileceğini savından yola çıkmışlar.

Gerçekten de dünya bankasının ülkelerin yolsuzluk haritasını çıkarttığı, belli kriterlere göre ülkeleri yolsuzluk sıralamasına soktuğu ‘dünya saydamlık istatistikleriyle -Transparency International’ karşılaştırıldığında bu sav geçerliliğini istatiksel olarak kanıtlamış.

Almanlar diplomat başına yılda bir ceza alırlarken, Norveç, İsveç, Danimarka ve Kanada hiç kural çiğnememiş ülkeler arasında yer almışlar. Bu disiplinli kuzey ülkelerinin New York’ta da kurallara uyması pek şaşırtıcı gelmemiş araştırmacılara.

Ama Türk diplomatlar şaşırtmış. Türk diplomatlar da diğer Ortadoğulu meslektaşları kadar park yasaklarını çiğnemişler… Diplomat oldukları için dokunulmazlıklarından dolayı bu park cezalarını her ne kadar ödemeleri gerekmeyebilse de hiç geciktirmeden bu cezaları vaktinde ödemişler! Bu davranış Amerikalılar tarafından oldukça ilginç olarak değerlendirilmiş olsa gerektir.

Park cezalarıyla ülkelerdeki yolsuzluk arasındaki ilişki sadece New York’la sınırlı değil kuşkusuz. Benzer bir araştırma Londra’da da yapılmış ve benzer sonuçlar bulunmuş.
(Londra’daki cezalar araçlara değil doğrudan elçiliklere yazıldığından New York’taki ceza tutanakları kadar ayrıntılı değilmiş. Yani her şeyi ayrıntılı tasarlamak ve not etmek aslında ne kadar önemli değil mi?)

Edward Miguel’e göre 2003 yılının ilk beşinde Libya, Suudi Arabistan, Nijerya, Gürcistan ve Çin var.

Araştırmadan  başka sonuçlar da çıkarmak mümkün olmuş. Park cezalarını etkileyen tek faktör ülkelerindeki yolsuzluk değilmiş. Ülkelerindeki ortalama gelir durumu, ABD ye karşı beslenen sempati ya da antipati de park yasaklarına uyumu etkiliyormuş bu araştırmaya göre. ABD ye antipatisi olan diplomatlar yasakları takmayıp daha sık çiğniyorlarmış.

Diplomatların New York’ta kalma süreleri de ceza sayısını etkileyen bir diğer faktörmüş. Ne kadar uzun süre kalırlarsa yazılan ceza sayısı da o kadar artıyormuş. Bir kere ceza yiyip te yanlarına kar kaldığını, hiçbir şey olmadığını fark ettiklerinde park yasağı çiğneme oranları yüzde 8 ila yüzde 18 arasında artış gösteriyormuş.
(Canı yanmayan adam ne kadar eğitimli olursa olsun raydan çıkabiliyor demek. Bu gözlemi ben de yapmış ve yazmıştım. Bakınız. )

http://www.gazetea24.com/makale_Egitim-sart_1187.html
New Yorklu memurlar diplomatik dokunulmazlığı olan diplomatlara karşı artık eskisi gibi çaresiz değiller. 2002 yılının başlarından beri belediye de elçiliklere baskı yapıyor ve elçilik başına verilen diplomatik plakaları kısıtlıyor. Sözgelimi bazı elçiliklin artık eskisi gibi 5 değil sadece 3 tane ayrıcalıklı plakası var artık. Ya da aracın çektirileceği, hatta ülkelerine yapılan Amerikan yardımlarının kısılacağı gibi üstü örtülü tehditler iletilebiliyormuş. Be önlemler hızla etkisini göstermiş bile. Diplomatların yasak çiğnemeleri hızla gerilemiş durumda. Sorun her ne kadar tamamen çözülmüş olmasa da oldukça azalmış durumda.

Görüldüğü gibi bir ülke kendi kurallarını uygulayacaksa, saygınlığını koruyacaksa bir şekilde uyguladığı yaptırımlarla bunu sağlayabiliyor.
Yolsuzluklar da yolsuzluk yapanların canını yakarak önemli derecede azaltılabiliyor.

Bu araştırmalardan hepimiz için çıkartılacak dersler var sanırım.
- Bakalım girişte alıntıladığımız medyada yer alan kaza ile ilgili gelişmeler nasıl seyredecek, medya ne kadar takipçisi olacak.

- Ankara’da da yabancı diplomatlarla ilgili benzer istatiksel veriler ve araştırmalar var mı?
- Varsa bu araştırmadan yabancıların bizim ülkemizle ilgili algıları hakkında ipuçları çıkartılabilir mi?
- Kendi milletvekillerimiz ve bakanlarımızın trafik cezaları, trafik polisine davranışları kendimizle ilgili algımızı etkiliyor mu?
- Kendimizin kendimizi algılayışımızla, yabancıların bizi algılayışı arasında bir ilişki var mı?
- Yapılacak neler olabilir? Ne türlü önlemler alınabilir?
- Sıradan vatandaşın trafikteki davranışları nasıl?

Gibi soruların yanıtını aramak istatiksel tezlere konu olabilir mi?

Aşağıda bu araştırmayla ilgili ulaşabildiğim tabloyu verdim.

New York’taki güncel durumla ilgili verilere ulaşamadım. Hobi olarak amatör ve bilimsel gazetecilik yapmaya çalışan biri olarak daha fazlasını araştırmak beni aştı. Ancak makalenin amacı da zaten bu konuyu derinlemesine irdelemek değil, bu konu üzerinde düşünmeyi ve fikir jimnastiği yapmayı sağlamaktı her zamanki gibi. Başladığım matematikle ilgili yazıların arasına, matematik ve istatistikle güncel yaşama nasıl bakılabileceğine, nasıl yorumlanabileceğine, matematiğin yaşamımızda nasıl yansımasını bulabileceğine değişik bir örnek vermek istedim

Umarım bu yazımda amacına ulaşmış ve benim gibi keyif almışsınızdır.

Azalan rakamlar azalan yolsuzluk katsayısını göstermektedir

Diplomat başına yılda ödenmeyen park cezası (11/97 - 11/02)
ÜLKE		Diplomat başına düşen çiğnemeler	Ülke başına düşen diplomat sayısı	1998 dünya bankası yolsuzluk indeksi
1	KUWAIT	246.2	9	-1.07
2	EGYPT	139.6	24	0.25
3	CHAD	124.3	2	0.84
4	SUDAN	119.1	7	0.75
5	BULGARIA	117.5	6	0.50
6	MOZAMBIQUE	110.7	5	0.77
7	ALBANIA	84.5	3	0.92
8	ANGOLA	81.7	9	1.05
9	SENEGAL	79.2	11	0.45
10	PAKISTAN	69.4	13	0.76
11	IVORY COAST	67.1	10	0.35
12	ZAMBIA	60.4	9	0.56
13	MOROCCO	60.0	17	0.10
14	ETHIOPIA	59.7	10	0.25
15	NIGERIA	58.6	25	1.01
16	SYRIA	52.7	12	0.58
17	BENIN	49.8	8	0.76
18	ZIMBABWE	45.6	14	0.13
19	CAMEROON	43.6	8	1.11
20	MONTENEGRO & SERBIA	38.0	6	0.97
21	BAHRAIN	37.7	7	-0.41
22	BURUNDI	37.7	3	0.80
23	MALI	37.4	5	0.58
24	INDONESIA	36.1	25	0.95
25	GUINEA	34.8	5	0.57
26	SOUTH AFRICA	34.0	19	-0.42
27	SAUDI ARABIA	33.8	12	-0.35
28	BANGLADESH	33.0	8	0.40
29	BRAZIL	29.9	33	-0.10
30	SIERRA LEONE	25.6	4	0.72
31	ALGERIA	25.2	13	0.70
32	THAILAND	24.5	13	0.26
33	KAZAKHSTAN	21.1	9	0.86
34	MAURITIUS	20.5	4	-0.20
35	NIGER	19.9	3	0.88
36	CZECH REPUBLIC	18.9	7	-0.35
37	LESOTHO	18.8	6	-0.03
38	BOTSWANA	18.5	8	-0.53
39	BHUTAN	18.4	5	-0.46
40	SRI LANKA	17.2	5	0.24
41	CHILE	16.5	14	-1.20
42	TUNISIA	16.5	11	-0.11
43	NEPAL	16.5	6	0.59
44	IRAN	15.7	20	0.63
45	FIJI	15.5	3	-0.20
46	ITALY	14.6	16	-1.00
47	LIBERIA	13.5	6	1.44
48	MALAWI	13.0	6	0.50
49	PARAGUAY	13.0	6	0.97
50	RWANDA	12.9	3	0.55
51	UKRAINE	12.9	14	0.89
52	SPAIN	12.7	15	-1.59
53	PHILIPPINES	11.5	20	0.26
54	GHANA	11.3	10	0.44
55	MAURITANIA	11.2	5	0.29
56	GUINEA BISSAU	10.8	10	0.82
57	ESTONIA	10.5	3	-0.49
58	MONGOLIA	10.2	5	0.28
59	ARMENIA	10.1	4	0.71
60	COSTA RICA	10.1	19	-0.71
61	COMOROS	9.9	3	0.80
62	TOGO	9.9	5	0.45
63	VIETNAM	9.8	15	0.60
64	GEORGIA	9.7	8	0.64
65	CHINA (PRC)	9.5	69	0.14
66	YEMEN	9.1	8	0.57
67	VENEZUELA	9.1	16	0.77
68	PORTUGAL	8.8	16	-1.56
69	UZBEKISTAN	8.8	5	0.98
70	MADAGASCAR	8.7	8	0.80
71	TANZANIA	8.3	8	0.95
72	LIBYA	8.2	9	0.91
73	KENYA	7.7	17	0.92
74	CONGO (BRAZZAVILLE)	7.7	6	0.99
75	CROATIA	6.5	9	0.33
76	DJIBOUTI	6.5	3	0.80
77	SLOVAK REPUBLIC	6.4	12	0.08
78	FRANCE	6.1	29	-1.75
79	INDIA	6.1	18	0.17
80	LAOS	6.1	9	0.70
81	TURKMENISTAN	5.8	4	1.13
82	PAPUA NEW GUINEA	5.5	3	0.70
83	HONDURAS	5.4	6	0.75
84	SLOVENIA	5.2	8	-0.83
85	KYRGYZSTAN	5.2	5	0.69
86	NICARAGUA	4.9	9	0.75
87	URUGUAY	4.4	11	-0.42
88	SWAZILAND	4.3	7	0.19
89	TAJIKISTAN	4.3	4	1.12
90	NAMIBIA	4.2	11	-0.24
91	MEXICO	4.0	19	0.39
92	ARGENTINA	3.9	19	0.22
93	SINGAPORE	3.5	6	-2.50
94	ROMANIA	3.5	10	0.38
95	UGANDA	3.5	7	0.62
96	HUNGARY	3.3	8	-0.69
97	MACEDONIA	3.3	4	0.30
98	BOLIVIA	3.1	9	0.41
99	PERU	3.1	9	0.17
100	HAITI	3.0	9	0.85
101	JORDAN	2.9	9	-0.21
102	BELARUS	2.7	8	0.60
103	BELGIUM	2.7	14	-1.23
104	CYPRUS	2.5	11	-1.38
105	GUYANA	2.3	5	0.26
106	AUSTRIA	2.2	21	-2.02
107	GABON	2.2	8	0.90
108	RUSSIA	2.0	86	0.69
109	LITHUANIA	2.0	7	-0.07
110	EL SALVADOR	1.7	10	0.27
111	POLAND	1.7	17	-0.49
112	GAMBIA	1.5	8	0.49
113	MALAYSIA	1.4	13	-0.73
114	TRINIDAD AND TOBAGO	1.4	6	-0.13
115	LEBANON	1.3	3	0.32
116	GERMANY	1.0	52	-2.21
117	ERITREA	0.8	3	-0.46
118	MOLDOVA	0.7	4	0.51
119	KOREA (SOUTH)	0.4	33	-0.11
120	DOMINICAN REPUBLIC	0.1	22	0.53
121	FINLAND	0.1	18	-2.55
122	GUATEMALA	0.1	9	0.63
123	NEW ZEALAND	0.1	8	-2.58
124	SWITZERLAND	0.1	10	-2.55
125	UNITED KINGDOM	0.0	31	-2.33
126	NETHERLANDS	0.0	17	-2.48
127	UNTED ARAB EMIRATES	0.0	3	-0.78
128	AUSTRALIA	0.0	12	-2.21
129	AZERBAIJAN	0.0	5	1.01
130	BURKINA FASO	0.0	5	0.51
131	CENTRAL AFRICAN REPUBLIC	0.0	3	0.55
132	CANADA	0.0	24	-2.51
133	COLOMBIA	0.0	16	0.61
134	DENMARK	0.0	17	-2.57
135	ECUADOR	0.0	9	0.74
136	GREECE	0.0	21	-0.85
137	IRELAND	0.0	10	-2.15
138	ISRAEL	0.0	15	-1.41
139	JAMAICA	0.0	9	0.26
140	JAPAN	0.0	47	-1.16
141	LATVIA	0.0	5	0.10
142	NORVEÇ	0.0	12	-2.35
143	OMAN	0.0	5	-0.89
144	PANAMA	0.0	8	0.28
145	İSVEÇ	0.0	19	-2.55
146	TURKİYE	0.0	25	0.01